Giám sát Hạ tầng Tháp Tường Long - Đồ sơn - Hải Phòng

Địa điểm: Đồ Sơn, Hải Phòng
Chủ đầu tư: UBND.Quận Đồ Sơn
Đại diện CĐT: Ban Quản lý dự án Quận Đồ Sơn
Tư vấn giám sát gói thầu hạ tầng: SVG engineering

Thứ hai - 23/02/2009 13:56

Tháp Tường Long trên đỉnh núi Long Sơn Đồ Sơn là một di sản văn hoá, cột mốc chứng cứ lịch sử vươn ra biển của Phật giáo - một công trình kiến trúc nghệ thuật - văn hoá độc đáo thời Lý đã được chính quyền TP. Hải Phòng cho phép khởi công xây dựng lại ngày 11-6 -2008.

Chùa Tháp hiện chỉ còn là phế tích, không còn dấu vết nền móng cũng như không còn tài liệu nào ghi lại về quy mô chùa Tháp cổ. Để phỏng dựng lại, các nhà nghiên cứu và quy hoạch phải căn cứ vào kiến trúc một số công trình cùng thời như chùa Bút Tháp (Bắc Ninh), chùa Keo (Thái Bình) …, kết hợp một số yếu tố như địa hình, cảnh quan, nhu cầu phát triển du lịch…, để đưa ra phương án thiết kế.



Theo đó, thiết kế chùa Tháp sẽ được xây dựng với tổng diện tích 1.300 m2, chiều cao 32,5m, gồm 13 tầng và dự kiến mức đầu tư 176 tỷ đồng. Cụ thể: Chùa Tháp có Tam quan ngoại được thiết kế theo lối kiến trúc mở với bốn trụ cổng bằng đá đục chạm hoa văn tinh xảo trên diện tích 50m2, Tam quan nội và tường lan can có 3 cửa chính và khung bằng gỗ lim hài hoà cùng tam bảo với tiền đường gồm 5 gian…

---

---

Đã từng là một trong những ngọn tháp lớn trấn giữ nơi cửa biển Đồ Sơn được xây dựng từ thời Lý. Trải qua gần 1000 năm lịch sử hứng chịu thiên tai, giặc giã, ngày nay, tháp Tường Long chỉ được coi là một di tích lịch sử. Song trong số những gia tài ít ỏi của vương triều Lý để lại, tháp Tường Long nổi lên như một đại danh lam tiêu biểu cho lịch sử nghệ thuật tạo hình của dân tộc.

Điểm nhấn của nghệ thuật kiến trúc cổ

Từ nội thành Hải Phòng, qua cầu Rào theo đường Phạm Văn Đồng là đến với vùng đất Đồ Sơn. Đi vào đường Lý Thánh Tông, đến ngã ba rẽ theo đường Phạm Ngọc khoảng 1 km là bạn đã đến chân núi Rồng. Các bậc đá men cao dần lên sườn núi sẽ đưa bạn đến với tháp Tường Long. Vị trí của tháp Tường Long được xây dựng trên đỉnh cao nhất của ngọn núi Rồng, là một trong số chín ngọn núi của dãy Cửu Long. Qua lần khai quật vào năm 1978, các nhà khảo cổ học đã tìm thấy một nền móng tháp xây theo kiểu giật 3 cấp, móng có hình vuông lòng rỗng. Hai mươi năm sau (1998), trong lần khai quật thứ hai, các nhà khảo cổ học phát hiện thêm một nền móng thứ hai, cũng có hình vuông nhưng xây giật 2 cấp, về kích thước cũng không nhỏ hơn là mấy so với nền móng được tìm thấy lần đầu. Trong hai lần khai quật, nhiều di vật cổ đã được tìm thấy như: gạch xây tháp, bệ tượng A di đà bằng đá xanh, chân tảng hoa sen, ngói mũi hài, ngói lòng máng, mảnh đất nung khắc hình rồng, các con giống đất nung hình rồng, phượng và chim thần Kin na ra... Trong đó đáng chú ý hơn cả là gạch xây tháp. Đây là loại gạch có dáng hình chữ nhật dẹt với 2 loại kích thước, trên thân gạch khoét lõm khung có khắc 2 hàng chữ Hán “ Lý gia đệ tam đế, Long thụy Thái Bình tứ niên tạo (có nghĩa là gạch được sản xuất vào triều vua Lý thứ 3- tức Lý Thánh Tông, niên hiệu Long thụy Thái Bình thứ 4). Nhiều nguồn tài liệu đã khẳng định: tháp được xây vào năm năm 1058 thời Lý, đời vua Lý Thánh Tông, niên hiệu Long thụy Thái Bình, đến năm 1059 thì đặt tên là tháp Tường Long (tên gọi đó tồn tại cho đến ngày này). Lịch sử của tháp Tường Long gắn liền với lịch sử kiến trúc thời Lý, đặc biệt là các công trình kiến trúc về tôn giáo đạo Phật. Cũng theo mọt số tài liệu thì tháp có 12 tầng, năm 1288 bị sét đánh đổ ngọn, năm 1322 bị sét đánh sạt 2 tầng trên, năm 1426 giặc Minh phá tháp làm vũ khí, năm 1791 triều Lê phá tháp lấy gạch tu bổ thành Thăng Long, năm 1805 thời Nguyễn, đời vua Gia Long thứ 3 tiếp tục phá tháp lấy gạch xây thành ở trấn Hải Dương... Căn cứ vào các kết quả nghiên cứu, thì việc xây dựng chùa thờ Phật thời Lý chủ yếu vẫn là các toà Stupa nhiều tầng (tức bảo tháp) làm trung tâm, chung quanh là các hành lang và trai phòng. Hay nói cách khác, tháp và phật điện ở thời kỳ này không đồng nhất, đã có tháp thì không có phật điện. Như vậy, sự ra đời của tháp Tường Long ho phép chúng ta hiểu rõ thêm về loại hình kiến trúc của tôn giáo đạo Phật có nguồn gốc từ đời Lý thế kỷ 11, 12.

Tôn vinh giá trị lịch sử

Mực dù ngày nay, tháp Tường Long đã rơi vào cảnh đổ nát, hoang tàn và vài dòng ngắn gnủi ghi trong sử cũ, song trong nhiều thập kỷ qua, nhiều nhà nghiên cứu đã tập trung tìm hiểu nhằm xác định vai trò, chức năng và nhất là giá trị của di tích trong tiến trình lịch sử. Theo hồ sơ di tích khảo cổ học tháp Tường Long của Nguyễn Văn Phương (Bảo tàng Hải Phòng) thì một trong những giá trị cơ bản của di tích được khẳng định là một đại danh lam kiêm hành cung của các nhà vua và ngọn tháp vươn cao soi bóng xuống biển Đông như một sự khẳng định mãnh mẽ về ý thức độc lập của dân tộc. Ở góc độ đạo Phật, việc xây dựng tháp Tường Long cho thấy sự hội nhậpvà truyền bá tôn giáo này đã trải qua một quá trình dài và phát triển đến đỉnh cao. Về kiến trúc nghệ thuật, xuất phát từ hệ tư tưởng có ảnh hưởng trực tiếp của đạo Phật đã xây dựng nên ngọn tháp nhiều tầng và như vậy, có thể hiểu tháp Tường Long chính là tiền thân của kiến trúc chùa Việt Nam . Với lối kiến trúc nhiều tầng, có lòng rỗng để đặt ban thờ Phật, nhang án và đồ trần thiết, người ta có thể vào lòng tháp để thực hiện các nghi lễ. Giá trị của di tích tháp Tường Long không chỉ dừng lại ở chỗ giúp cho người đời sau hiểu được việc thờ Phật và kiến trúc của tôn giáo đạo Phật thời Lý mà còn chứa đựng một kho tàng phong phú về nghệ thuật tạo hình. Thông qua các hiện vật được phát hiện, với những đường nét trau chuốt, mềm mại thể hiện trên bệ đá hoa sen hay điêu khắc hình rồng trên mảng đất nung và các con giống trang trí, di tích khảo cổ học tháp Tường Long dã được biết đến với tư cách là một đại chỉ tiêu biểu của văn hoá Việt Nam thời Lý- Trần trên vùng đất Hải Phòng.

Chỉ trong thời gian ngắn nữa, tháp Tường Long sẽ được trùng tu. Như vậy, tháp cổ gần 1000 năm tuổi này đang đứng trước cơ hội được hồi sinh, hiên ngang soi bóng xuống biển Đông như ở thời vua Lý thuở nào.